پیوند سنت روان‌کاوی با کارایی درمان معاصر
نظریه‌ی روان‌پویشی کوتاه‌مدت (STPP): پیوند سنت روان‌کاوی با کارایی درمان معاصر
چکیده
روان‌پویشی کوتاه‌مدت (Short-Term Psychodynamic Psychotherapy یا STPP)، یک رویکرد درمانی مبتنی بر اصول روان‌کاوی کلاسیک است که با هدف درمان مؤثر و زمان‌بندی‌شده، در پاسخ به نیازهای بالینی معاصر شکل گرفته است. این رویکرد بر تعارض‌های ناهشیار، انتقال، دفاع‌ها و رابطه درمانی تأکید دارد، اما با ساختاری منظم، هدف‌مدار و کوتاه‌مدت ارائه می‌شود. در این مقاله، به مبانی نظری، انواع، تکنیک‌ها و اثربخشی روان‌پویشی کوتاه‌مدت همراه با ارجاعات علمی پرداخته می‌شود.
۱. مقدمه
درمان‌های روان‌کاوی سنتی، معمولاً سال‌ها به طول می‌انجامیدند و برای بسیاری از بیماران، از نظر زمانی و مالی دشوار یا غیرعملی بودند. در دهه‌ی ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، برخی از روان‌کاوان برجسته مانند فرانتس الکساندر (Franz Alexander)، پیتر سِفرن (Peter Sifneos)، هَب مالان (Habib Davanloo) و جیمز مان (James Mann) با هدف ایجاد درمانی کارآمدتر و محدود در زمان، نظریه و تکنیک‌هایی را توسعه دادند که بعدها به عنوان «روان‌پویشی کوتاه‌مدت» شناخته شد (Blagys & Hilsenroth, 2000; Abbass et al., 2014).
۲. اصول بنیادین روان‌پویشی کوتاه‌مدت
رویکرد STPP، همچنان ریشه در نظریه‌ی فرویدی دارد و از مفاهیم بنیادینی چون ناهشیار، تعارض‌های درونی، انتقال (transference)، دفاع‌های روانی، و تجارب دوران کودکی بهره می‌گیرد. با این حال، ساختار درمانی آن زمان‌مند، متمرکز، و فعالانه است.
مؤلفه‌های کلیدی این رویکرد عبارت‌اند از:
• تمرکز بر یک تعارض اصلی ناهشیار
• برقراری اتحاد درمانی قوی در جلسات اولیه
• کاوش الگوهای تکرارشونده در روابط بین‌فردی
• تفسیر دفاع‌ها و انتقال
• پایان‌دهی برنامه‌ریزی‌شده درمان (Winston, Rosenthal, & Pinsker, 2004)
۳. انواع روان‌پویشی‌های کوتاه‌مدت
۳.۱. ISTDP – روان‌درمانی پویشی فشرده و کوتاه‌مدت
Habib Davanloo، با توسعه‌ی روان‌درمانی پویشی فشرده (Intensive Short-Term Dynamic Psychotherapy – ISTDP)، روشی فعالانه برای مواجهه با مقاومت‌ها و آزادسازی احساسات سرکوب‌شده معرفی کرد. این روش تأکید زیادی بر افشاگری هیجانی شدید، تخلیه‌ی عاطفی و تحلیل دفاع‌ها دارد (Davanloo, 1990).
۳.۲. Psychodynamic-Interpersonal Therapy (PIT)
این رویکرد که بر اساس کارهای Hobson و همکارانش توسعه یافته، بر روابط بین‌فردی، زبان احساسات، و اصلاح الگوهای ناکارآمد ارتباطی تمرکز دارد (Hobson et al., 1984).
۳.۳. Supportive-Expressive Psychotherapy
این نوع درمان، توسط Luborsky مطرح شد و دو محور اصلی دارد: حمایت از مراجع و تشویق او به بیان (ابرازگری) تعارض‌های ناهشیار (Luborsky, 1984).
⸻
۴. تکنیک‌ها و ساختار درمانی
درمانگر در STPP برخلاف روان‌درمانگر سنتی، نقش فعال، هدف‌مند و هدایت‌گر دارد. درمان اغلب بین ۱۲ تا ۴۰ جلسه دارد و شامل مراحل زیر است:
- ارزیابی و تشخیص تعارض محوری
- تدوین تمرکز درمانی (Focal Conflict)
- بررسی رابطه انتقالی در جلسه
- تفسیر دفاع‌ها و احساسات واپس‌رانده‌شده
- پایان‌بخشی و ارزیابی تغییرات (Leichsenring & Rabung, 2008)
۵. اثربخشی روان‌پویشی کوتاه‌مدت
تحقیقات گسترده‌ای نشان داده‌اند که STPP در درمان انواع اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال شخصیت مرزی، مشکلات روان‌تنی و مشکلات بین‌فردی مؤثر است. برای مثال:
• متاآنالیز انجام‌شده توسط Abbass et al. (2014) نشان داد که STPP در مقایسه با درمان‌های استاندارد، تأثیر معناداری بر کاهش نشانه‌های روانی و بهبود عملکرد دارد.
• مطالعه‌ی Leichsenring et al. (2016) نیز بیان می‌دارد که STPP می‌تواند به‌ویژه در اختلالات شخصیت اثربخش باشد، و ماندگاری نتایج آن طولانی‌مدت است.
۶. مزایا و محدودیت‌ها
مزایا:
• مقرون‌به‌صرفه و کوتاه‌مدت
• ساختارمند و قابل ارزیابی
• اثربخش برای طیف گسترده‌ای از اختلالات
• حفظ عمق روان‌تحلیلی در زمان محدود
محدودیت‌ها:
• نیازمند سطح بالای انگیزه و بینش از سوی بیمار
• مناسب نبودن برای برخی بیماران مزمن یا بسیار آسیب‌دیده
• دشواری در برقراری تمرکز درمانی دقیق (Crits-Christoph et al., 2011)
نتیجه‌گیری
رویکرد روان‌پویشی کوتاه‌مدت، پلی است میان عمق نظری روان‌کاوی و ضرورت‌های عملی درمان‌های معاصر. با حفظ اصول روان‌تحلیلی چون انتقال، ناهشیار و دفاع‌ها، اما در قالبی ساختارمند و زمان‌بندی‌شده، STPP توانسته است جایگاه قابل توجهی در روان‌درمانی علمی و مبتنی بر شواهد بیابد. به‌ویژه در دوران کنونی که زمان، هزینه و کارایی درمان از اهمیت بیشتری برخوردار است، این رویکرد می‌تواند پاسخی علمی و انسانی به نیازهای روان‌درمانی باشد.
منابع (به شیوه APA):
• Abbass, A., Town, J. M., & Driessen, E. (2014).
Intensive short-term dynamic psychotherapy: A systematic review and meta-analysis of outcome research. Harvard Review of Psychiatry, 22(2), 75–89.
• Blagys, M. D., & Hilsenroth, M. J. (2000). Distinctive features of short-term psychodynamic-interpersonal psychotherapy: A review of the comparative psychotherapy process literature. Clinical Psychology: Science and Practice, 7(2), 167–188.
• Crits-Christoph, P., Gibbons, M. B., & Barber, J. P. (2011). Psychodynamic psychotherapy: A guide to evidence-based practice. Guilford Press.
• Davanloo, H. (1990). Unlocking the unconscious: Selected papers of Habib Davanloo, MD. Wiley.
• Hobson, R. F., et al. (1984). Psychodynamic-interpersonal therapy: A manual for the National Health Service. London: NHS Training.
• Leichsenring, F., & Rabung, S. (2008). Effectiveness of short-term psychodynamic psychotherapy: A meta-analysis. Archives of General Psychiatry, 65(6), 741–752.
• Leichsenring, F., Klein, S., & Salzer, S. (2016). The efficacy of psychodynamic psychotherapy. Psychodynamic Psychiatry, 44(1), 37–81.
• Luborsky, L. (1984). Principles of psychoanalytic psychotherapy: A manual for supportive-expressive treatment. Basic Books.
• Winston, A., Rosenthal, R. N., & Pinsker, H. (2004). Learning supportive and expressive psychotherapy: An integrated approach. American Psychiatric Publishing.
- مقالات اخیر
۵ مقاله اخیر از این قسمت برای شما در دسترس است.
- محصولات
دوره ای که برای بسیاری از افراد مفید بوده.
نظرات
نظر شما در این مورد چیه؟
