🔍 ۱. درک ریشه لجبازی
لجبازی همیشه نشانه “بدرفتاری” نیست. اغلب کودک لجباز:
- در حال آزمون مرزها و استقلال خود است (ویژه کودکان ۲ تا ۶ سال).
- می‌خواهد احساس “کنترل داشتن” داشته باشد.
- در حال تجربه احساسات شدید (عصبانیت، ترس، خستگی یا ناامیدی) است و نمی‌داند چگونه آن‌ها را بیان کند.
🧠 ۲. به جای زور، انتخاب بدهید
مثلاً به جای “لباستو بپوش”، بگویید:
«می‌خوای تی‌شرت آبی رو بپوشی یا قرمزو؟»
این کار به کودک حس کنترل می‌دهد ولی در چارچوبی که شما تعیین کرده‌اید.
📣 ۳. نام‌گذاری احساسات
بچه‌ها اغلب برای بیان احساسات خود واژه ندارند. اگر بتوانید احساسش را بازتاب دهید، آرام‌تر می‌شود:
«می‌فهمم که الان خیلی عصبانی هستی چون نمی‌خوای از پارک بیای خونه.»
🕰️ ۴. زمان مناسب برای حرف زدن
در لحظه لجبازی، بحث کردن یا توضیح دادن بی‌فایده است. اجازه بدهید احساسات فروکش کند، بعد گفت‌وگو کنید. مثلاً:
«الان خیلی ناراحتی. بعداً با هم صحبت می‌کنیم.»
🎯 ۵. ثبات در قانون‌گذاری
قوانین مشخص + ثبات در اجرای آن‌ها، به کودک حس امنیت می‌دهد. اگر امروز برای یک رفتار “نه” گفتید، فردا “بله” نگویید.
🧩 ۶. تقویت رفتار مثبت
رفتار خوبش را بلافاصله و مشخص تحسین کنید:
«آفرین که با آرامش اسباب‌بازی‌هاتو جمع کردی. خیلی خوشحال شدم.»
🚨 ۷. دوری از تهدید و تنبیه کلامی شدید
تهدید، کودک را وارد حالت دفاعی و لجبازی بیشتر می‌کند. در عوض، از «پیامد طبیعی» استفاده کنید:
«اگر اسباب‌بازی‌تو پرت کنی، فعلاً برش می‌داریم تا یاد بگیری چطور باهاش بازی کنی.»
🤝 ۸. الگوی رفتاری باشید
اگر شما در برابر لجبازی، با عصبانیت واکنش نشان دهید، کودک همان را یاد می‌گیرد. حفظ آرامش، مهم‌ترین ابزار شماست.
🧘 ۹. زمان اختصاصی روزانه
کودکان لجباز اغلب نیاز به توجه مثبت دارند. اگر روزانه ۱۰-۲۰ دقیقه «وقت ویژه» به کودک اختصاص دهید (بازی، نقاشی، داستان‌خوانی بدون موبایل)، لجبازی به‌طور محسوسی کاهش می‌یابد.
📚 منابع علمی مرتبط:
- دکتر راس گرین (Ross Greene) – «کودک نافرمان را چگونه درک کنیم؟»
- دکتر جان گاتمن – «هوش هیجانی در کودکان»
- کتاب «How to Talk So Kids Will Listen & Listen So Kids Will Talk»
